امکانات نوری از جمله داشته‌های تئاتر ایران هستند که برخی از آنها نظیر پروژکتورهای قدیمی قدمتی بیش از ۸۰سال دارند و جزو گنجینه تئاتر ایران به حساب می‌آیند، گنجینه‌ای که در حال خاک خوردن است.
به نقل از ستاره نیوز، اصولاً به داشته‌های تئاتری‌مان بی‌تفاوت هستیم، از بنا گرفته تا امکاناتی که به مرور زمان بر ارزش تاریخی، فرهنگی و به طور کل مادی و معنوی آنها افزوده می‌شود. برای‌مان فرقی نمی‌کند چه بلایی بر سر تئاتر شهر به عنوان میراثی فرهنگی و هنری می‌آید و اصلاً اهمیتی نداشت که تئاتر نصر با آن همه تأثیرگذاری و اسناد و مدارکی که در آن بود بسته و تخریب شده و مکانی که قرار بود روزی به موزه تئاتر ایران تبدیل شود، به مخروبه تبدیل شده است.
با توجه به این روند به طور حتم جزئیات داشته‌های تئاتری‌مان نیز از اهمیت کمتری برخوردار خواهند شد؛ از مواد تبلیغی قدیمی تئاتر گرفته تا تجهیزات و امکانات نور، صدا و صحنه.
در این بین هستند افرادی که دغدغه حفظ و نگهداری داشته‌هایمان را دارند و نسبت به آنها بی تفاوت نیستند. برخی از این افراد با دغدغه و هزینه شخصی به نگهداری برخی وسایل و امکانات که به صورت خصوصی تهیه شده و در اختیار دولت نیستند می‌پردازند و برخی دیگر نیز به شکل‌های مختلف به اهمیت برخی داشته‌های تئاتری می‌پردازند که در اختیار بدنه دولتی است و متأسفانه بدنی دولتی هم ارزشی برای حفظ و نگهداری آنها قائل نیست.
مجتبی گیویان از همکاران با سابقه واحد نور مجموعه تئاتر شهر و اداره تئاتر است که تعطیل شد. وی در نیمه دوم دهه ۸۰ و زمانی که اداره تئاتر همچنان برقرار بود اقدام به برپایی نمایشگاهی کرد که در آن حدود ۳۰ پروژکتور قدیمی تئاتر در معرض دید مخاطبان و علاقه مندان به تئاتر قرار گرفته بود.
وی درباره آن نمایشگاه و پروژکتورهایی که در آن به نمایش گذاشت، توضیح داد: نیمه دوم دهه ۸۰ بود که تعدادی از پروژکتورهای قدیمی بلااستفاده در اداره تئاتر را به صورت شخصی تعمیر و با استفاده از تجربیات افراد فنی قدیمی تئاتر شناسنامه‌ای برای هر کدام از آن پروژکتورها تهیه کردم. در این نمایشگاه نزدیک به ۳۰ پروژکتور از برندهای رنک استراند، هوفمایستر، گراش اند فوگل، سینوتار، زیمنس، میتسوبیشی و تعدادی مدل ساخت ایران و تعدادی با هویت نامعلوم و متفرقه گردآوری و نمایش داده شد.
گیویان درباره سرانجام این پروژکتورها یادآور شد: این پروژکتورها چون جزو اموال اداری و دولتی بود در اداره تئاتر باقی ماند و وقتی از اداره تئاتر بیرون آمدم و بعد هم که اداره تئاتر تعطیل شد دیگر خبری از این پروژکتورها ندارم. بعد از کاری که من در اداره تئاتر کردم، در تماشاخانه سنگلج نیز چنین کاری انجام و تعدادی از امکانات فنی این تماشاخانه نیز آرشیو شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر تعدادی پروژکتور قدیمی در مجموعه تئاتر شهر، تعدادی در تالار وحدت و تعدادی هم در تماشاخانه سنگلج هست ولی نمی‌دانم بعد از تعطیلی اداره تئاتر پروژکتورهای قدیمی موجود در آن در چه وضعیتی هستند.
این فعال با سابقه عرصه نور و نورپردازی تئاتر معتقد است اجازه دسترسی به این امکانات قدیمی نور تئاتر داده شود و زیر نظر فرد و مدیریتی مشخص همه آنها جمع‌آوری شوند.
گیویان با بیان اینکه برخی پروژکتورها و امکانات نوری تئاتر ایران از قدمت بسیار بالایی برخوردارند و ارزش تاریخی و مادی بالایی دارند، متذکر شد: برخی دیگر از امکانات و گنجینه عجیب و غریب نور و فنی تئاتر در انبارهای احمدآباد مستوفی و جاده کرج وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلنبار شده و در حال از بین رفتن هستند.
وی تأکید کرد: در دوره‌های مختلف امکانات و تجهیزات نور برای تئاتر ایران خریداری، نگهداری و استفاده شد و در حال حاضر شکل ابزار بلااستفاده را دارند. این اقلام نظیر دستگاه‌های نور و صدا و پروژکتور در بحث اجرایی تئاتر همراه با هنرمندان و چهره‌های با سابقه تئاتر فعالیت کرده‌اند ولی از آنجایی که این امکانات زبان ندارند در انبارها و به عنوان وسایل اسقاطی نگهداری می‌شوند. نیاز است با اجازه دسترسی این امکانات و تجهیزات گردآوری و آرشیو شوند تا به عنوان گنجینه فنی تئاتر ایران از آنها مراقبت و برای مخاطبان و علاقه مندان به تئاتر نمایش داده شوند.
گیویان با اشاره به ارزش و قدمت تاریخی پروژکتورهای استفاده شده در تئاتر، گفت: به طور مثال خانواده رنک استراند و همینطور برند زیمنس و هوفمایستر دارای زیر مجموعه وسیعی از مدل‌ها بوده، از پروژکتورهای نمایشگاهی ۱۰۰ وات گرفته تا مدل‌های تئاتری با توان ۶۵۰ وات تا ۲۰۰۰ وات و با شکل‌ها و کارکردهای متفاوت. دیمرهای فلکه‌ای و پروژکتورهای آنالوگ جزو امکانات تاریخی تئاتر ما محسوب می‌شوند که متأسفانه در حال خاک خوردن هستند.
وی در پایان سخنان خود درباره ارزش پروژکتورهای قدیمی تئاتر تصریح کرد: سال ۹۱ از طریق ایمیل درباره مدلی از پروژکتور برند رنگ استراند با این کمپانی مکاتبه و اطلاعات فانی آن را خواستم تا بتوانم مدل مدنظر را که در اختیار داشتیم تعمیر کنم. شرکت تولید کننده در پاسخ به من ایمیلی زد و پرسید که آیا این مدل از پروژکتور را دارم یا نه زیرا خود شرکت دیگر این مدل را نداشت و برای قراردادن آن در موزه کمپانی حاضر بود این مدل را به قیمت بالایی از من خریداری کند. من به آنها پاسخ دادم که این پروژکتور از اموال دولتی است و فروش آن امکانپذیر نیست. متأسفانه چنین امکانات ارزشمند و تاریخی تئاتری در حال از بین رفتن و خاک خوردن هستند و ما نسبت به آنها بی توجه هستیم.
